Σταυροφορίες και σταυροφορικά κράτη

Το μάθημα καλύπτει ένα πολύ σημαντικό κεφάλαιο στην ιστορία της μεσαιωνικής Ευρώπης και των επαφών της με τον ευρύτερο κόσμο. Οι σταυροφορίες αποτελούν ταυτόχρονα παράγοντα και αποτέλεσμα της δυναμικής ανάπτυξης και επέκτασης της λατινικής Χριστιανοσύνης σε διάφορα πεδία (πολιτικό, στρατιωτικό, οικονομικό, πολιτισμικό) και προς όλες τις κατευθύνσεις, από τον 11ο αι. και εξής.
Αντικείμενο του μαθήματος αποτελούν τόσο οι πιο «διάσημες» σταυροφορίες που κατευθύνθηκαν προς τους Άγιους Τόπους εναντίον των Μουσουλμανικών δυνάμεων, όσο και η λιγότερο γνωστή σταυροφορική δραστηριότητα που αναπτύχθηκε σε πολλά άλλα μέτωπα: π.χ. στην Ιβηρική Χερσόνησο, στη Βαλτική, στον ελλαδικό και βαλκανικό χώρο, αλλά ακόμα και εντός της δυτικής Ευρώπης.
Θα εξεταστούν, ανάμεσα σε άλλα: α) οι απαρχές και οι θεωρητικές βάσεις του σταυροφορικού κινήματος (η έννοια του δίκαιου και ιερού πολέμου, η προσκυνηματική δραστηριότητα, οι επαφές Ανατολής-Δύσης, η παπική μεταρρύθμιση, κτλ.), β) η εξέλιξη του φαινομένου από την κήρυξη της Α΄ Σταυροφορίας στη Σύνοδο του Κλερμόντ (1095) μέχρι και το τέλος του μεσαίωνα, γ) η διάχυση του σταυροφορικού κινήματος σε διάφορα μέτωπα και εναντίον διάφορων εχθρών (μουσουλμάνων, «παγανιστών», Ορθοδόξων, αιρετικών, πολιτικών αντιπάλων του παπισμού, κ.ο.κ.), δ) τα «σταυροφορικά κράτη» που ιδρύθηκαν τόσο στην Ανατολική Μεσόγειο (Συρία-Παλαιστίνη) όσο και στα άλλα «σύνορα» της λατινικής Ευρώπης, ε) τα κίνητρα των σταυροφόρων και η κριτική που τους ασκήθηκε, στ) οι συνέπειες των σταυροφοριών τόσο στη Δυτική Ευρώπη όσο και στους διάφορους τόπους όπου κατευθύνθηκαν, και ζ) η σύγχρονη ιστοριογραφία για τις σταυροφορίες.