Λαογραφική συλλογή

Το υλικό της «Λαογραφικής Συλλογής» του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης, το οποίο προέρχεται από τον ευρύτερο θρακικό χώρο, συγκεντρώθηκε συστηματικά με πρωτοβουλία του πρώην πρύτανη του ΔΠΘ καθηγητή Διον. Μαυρόγιαννη κατά τη δεκαετία του 1980, με στόχο τη συλλογή πρωτίστως αντικειμένων από τους Σαρακατσάνους, στο πλαίσιο ειδικής κοινωνιολογικής έρευνας που ο αείμνηστος Μαυρόγιαννης διεξήγε. Mελετήθηκε και δημοσιεύθηκε σε δύο τόμους από τον καθηγητή Λαογραφίας Μ. Γ. Βαρβούνη, ενώ πολλά από τα αντικείμενα έχουν δημοσιευθεί φωτογραφικά και στο σχετικό με τους Σαρακατσάνους δίτομο έργο του Διον. Μαυρόγιαννη. Σημειωτέον ότι μεγάλο μέρος του υλικού είχε παλαιότερα εκτεθεί υπό δανεισμό στο Λαογραφικό Μουσείο της «Φιλοπρόοδης Ένωσης Ξάνθης» στην Ξάνθη, ως το 1994, οπότε επεστράφη στο ΔΠΘ.
Υπό την εποπτεία του καθηγητή Μ. Γ. Βαρβούνη, Προέδρου του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας και Διευθυντή του «Εργαστηρίου Λαογραφίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας» οργανώθηκε περιοδική έκθεση, η οποία αποτελεί προάγγελο μιας επικείμενης μόνιμης έκθεσης της λαογραφικής συλλογής του Δημοκρίτειου Πανεπιστήμιου Θράκης. Η έκθεση έγινε με χορηγία του Ομίλου Eurobank. (Κατάστημα Τράπεζας Eurobank, Κομοτηνή, εγκαίνια 28.9.2016), στα πλαίσια των εορτασμών για την επέτειο των 25 χρόνων λειτουργίας του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας του ΔΠΘ, με τη συνεργασία της επίκουρης καθηγήτριας κας Βασιλ. Κράββα, της διδάσκουσας στο ΤΙΕ κας Νάντιας Μαχά-Μπιζούμη και της Δρ. Ναγ. Δαλακούρα. Την ψηφιοποίηση και την τεκμηρίωση της συλλογής ανέλαβε η συνεργάτρια του «Εργαστηρίου Λαογραφίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας» και διδάσκουσα στο ΤΙΕ Δρ Νάντια Μαχά-Μπιζούμη. Την υλοποίηση της υποδομής του ψηφιακού αποθετηρίου και τη διασύνδεση με τον συσσωρευτή πολιτιστικών δεδομένων SearchCulture.gr ανέλαβε ο Δρ. Κυριάκος Σγουρόπουλος μέλος Ε.ΔΙ.Π. του ΤΙΕ.
Η συλλογή αποτελείται από υφαντά, κεντήματα (τσεβρέδες), μεμονωμένα γυναικεία και ανδρικά ενδύματα (πουκάμισα, μανικωτούς και αμάνικους επενδύτες, τσούκνες, ποδιές, κεφαλομάντιλα, ζώνες, κάλτσες, ποτούρια), έργα αργυροχοΐας (πόρπες, κλειδωτήρια), έργα ξυλογλυπτικής (ρόκες, αδράχτια, σφοντύλια, κασέλες, προσφορικές σφραγίδες, εικόνα), έργα μεταλλοτεχνίας (μεταλλικά εργαλεία και σκεύη), παραδοσιακά μουσικά όργανα (γκάιντα)
Ένα μεγάλο τμήμα της συλλογής κατέχουν οι σαρακατσάνικες ποδιές, οι παναούλες, των οποίων η διακόσμηση σηματοδοτούσε τον ενδοοικογενειακό ρόλο, τη φυσική και κοινωνική ηλικία της Σαρακατσάνας, την περίσταση χρήσης. Τμήμα της συλλογής αυτής, η οποία φυλάσσεται σε αποθήκη του κτηρίου διοίκησης του ΔΠΘ, στην πανεπιστημιούπολη της Κομοτηνής, μπορεί να δει κανείς σε ειδικές προθήκες στο χώρο έξω από τα γραφεία του Πρύτανη και των Αντιπρυτάνεων του ΔΠΘ, ενώ σχεδιάζεται η μόνιμη έκθεσή του σε ειδικό μουσειακό χώρο, ο οποίος έχει προβλεφθεί στο υπό ανέγερση κτήριο της Σχολής Κλασικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών, στην πανεπιστημιούπολη της Κομοτηνής.
Τον Σεπτέμβριο του 2021, μετά από συμφωνία του Εργαστηρίου με το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης η ψηφιακή Λαογραφική Συλλογή του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης εντάχθηκε στην εθνική υποδομή συσσώρευσης πολιτιστικών δεδομένων SearchCulture.gr, την εθνική υποδομή συσσώρευσης πολιτιστικού περιεχομένου που αναπτύχθηκε από το ΕΚΤ, αρχικά σε συνεργασία με το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ψηφιακή Σύγκλιση» με σκοπό τη συγκέντρωση και κεντρική διάθεση του ελληνικού ψηφιακού αποθέματος πολιτιστικής κληρονομιάς που παράγεται με δημόσια χρηματοδότηση και την ένταξή του στην Ευρωπαϊκή Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Europeana. Η υπηρεσία συγκεντρώνει μεταδεδομένα και εικόνες προεπισκόπησης ψηφιακών πολιτιστικών συλλογών από τις επιμέρους υποδομές απόθεσης των φορέων που τις διαθέτουν - όπως αποθετήρια και ψηφιακές βιβλιοθήκες. Η δημόσια πύλη επιτρέπει στους πολίτες να αναζητούν εύκολα από ένα ενιαίο ψηφιακό χώρο τους πολιτιστικούς πόρους των συλλογών αυτών. Μέσω συνδέσμων ανακατεύθυνσης, οι χρήστες επισκέπτονται τον ιστότοπο της συλλογής για μεταφόρτωση ή προβολή του ψηφιακού αρχείου ή για να διαβάσουν περισσότερες λεπτομέρειες στην πρωτότυπη σελίδα τεκμηρίου. Μέσω αυτού, η συλλογή αυτή εντάχθηκε και στην Europeana.eu, τη ψηφιακή βιβλιοθήκη για τον πολιτισμό της Ευρώπης, που συγκεντρώνει σε μια δικτυακή πύλη την ευρωπαϊκή πολιτιστική κληρονομιά, προσφέροντας ελεύθερη πρόσβαση για όλους. Λειτουργεί ως Ευρωπαϊκός Πολιτιστικός Συσσωρευτής, αντλώντας περιεχόμενο πολιτιστικών ιδρυμάτων και φορέων διαμέσου των συνεργαζόμενων εθνικών συσσωρευτών, όπως είναι το SearchCulture.gr του ΕΚΤ για την Ελλάδα, δεδομένου ότι το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης είναι ο μοναδικός διαπιστευμένος εθνικός συσσωρευτής για το ελληνικό περιεχόμενο στη Europeana.
Μπορείτε να δείτε το ψηφιοποιημένο υλικό τους με την ανάλογη τεκμηρίωση στο photo gallery που ακολουθεί.