Σύνδεση

Διδακτική ενότητα: Εμείς δεν ματώνουμε;
Πού απευθύνεται: Λύκειο

Σαρακηνοί, Δαίμονες και Εβραίοι
Δημιουργώντας τέρατα στη Μεσαιωνική Τέχνη

Κατά τη διάρκεια των σταυροφοριών, Αιθίοπες, Εβραίοι, Μουσουλμάνοι και Μογγόλοι, ονομάστηκαν εχθροί της χριστιανικής πλειονότητας. Ένα βιβλίο της Στρίκλαντ (Debra Higgs Strickland) αποκαλύπτει τους εξοργιστικά εξευτελιστικούς τρόπους με τους οποίους αυτές οι αποκλεισμένες κοινωνικές ομάδες  αναπαραστάθηκαν –συχνά ως τερατόμορφοι, δαίμονες ή τρομακτικά στοιχεία της φύσης. Τέτοιες τερατώδεις εικόνες των μη Χριστιανών δεν ήταν σπάνιες. Αποτελούσαν μια συνηθισμένη όψη της δημόσιας και ιδιωτικής ζωής στον Μεσαίωνα. Αυτές οι εικόνες, οι οποίες προσέγγισαν ένα ευρύ και κοινωνικά ετερόκλητο κοινό στη δυτική Ευρώπη, έκαναν την εμφάνισή τους σε όλα τα καλλιτεχνικά μέσα: στα εικονογραφημένα χειρόγραφα, στις υαλογραφίες (βιτρό), στη γλυπτική, στη μεταλλοτεχνίας και την ταπητουργία.

Η Debra Higgs Strickland παρουσιάζει και αποκωδικοποιεί εικόνες των «φυλών τεράτων», από Εβραίους με τη μορφή δαίμονα και ανθρωποφάγους Τάρταρους ως Σαρακηνούς με κεφάλια σκύλων και σώματα ζώων… Έτσι, τα όρια ανάμεσα στα φανταστικά τέρατα και τις απορριφθείσες κοινωνικές ομάδες έγιναν με αποτελεσματικό τρόπο ασαφή.

Ο τίτλος αυτού του κειμένου προέρχεται από το λόγο του Σίλοκ (Shylock) στο θεατρικό έργο του Σέξπιρ (William Shakespeare), Ο έμπορος της Βενετίας:

"Είμαι Εβραίος. Δεν έχει ένας Εβραίος μάτια; Δεν έχει ένας Εβραίος χέρια, όργανα, διαστάσεις, αισθήσεις, αγάπες, πάθη; Τρέφεται με το ίδιο φαγητό, πληγώνεται με τα ίδια όπλα, πάσχει από τις ίδιες ασθένειες, θεραπεύεται με τα ίδια μέσα, ζεσταίνεται και κρυώνει από το ίδιο καλοκαίρι και τον ίδιο χειμώνα όπως ένας χριστιανός. Αν μας τρυπήσεις, δε ματώνουμε; Αν μας γαργαλήσεις, δε γελάμε; Αν μας δηλητηριάσεις, δεν πεθαίνουμε;"

Τι πιστεύετε ότι ήθελε να τονίσει ο Shylock μ’ αυτόν το λόγο;