Διδακτική ενότητα: Γενιές και αξίες
Πού απευθύνεται: Λύκειο
Η λέξη value (αξία) προέρχεται από το λατινικό τύπο valeo που σημαίνει "να είναι κάποιος δυνατός και υγιής".
- Oι αξίες είναι αφηρημένες ιδέες οι οποίες είναι πιο εύκολα αναγνωρίσιμες όταν απουσιάζουν. Οι αξίες αναφέρονται συνήθως στον πληθυντικό, ως μέρος ενός συστήματος, ενός συνόλου αξιών που έχουν υιοθετηθεί από ένα πρόσωπο, οργανισμό ή κοινωνία ως πρότυπο οδηγό των αποφάσεων και των συμπεριφορών τους.
- Οι αξίες μπορεί να αλλάζουν, αλλά είναι σχετικά σταθερές στην πορεία του χρόνου.
- Η Ιστορία αποτελεί πλούσια πηγή πληροφοριών σχετικά με τα αξιακά συστήματα στα οποία βασίστηκαν διαφορετικές κοινωνίες στο παρελθόν, δίνοντάς μας τη δυνατότητα να αντιληφθούμε τις νοοτροπίες στα ιδιαίτερα ιστορικά τους συμφραζόμενα.
- Ο Πλάτων αναζήτησε τις ιδανικές αξίες με βάση τις οποίες θα έπρεπε να ζουν οι έλληνες πολίτες. Μνημόνευσε αξίες όπως το θάρρος, η δικαιοσύνη, η ευτυχία, η γνώση και η αλήθεια. Εκείνοι οι οποίοι ζούσαν με βάση αυτές τις αξίες διέθεταν προσωπικότητα υψηλότερου επιπέδου.
- Άλλοι φιλόσοφοι έχουν επίσης μελετήσει τις αξίες ατόμων και κοινωνιών. Τη δεκαετία του 1980 ερευνητές, όπως οι Σβάρτς και Μπίλσκι (Shalom H. Schwartz & Wolfgang Bilsky), κατέβαλαν προσπάθεια να επιτευχθεί ομοφωνία ως προς τον ορισμό των οικουμενικών αξιών του ανθρώπου: είναι οι βασικές αξίες, οι οποίες παραμένουν σταθερές μέσα στον χρόνο και τους πολιτισμούς. Ίσως τα ανθρώπινα δικαιώματα συνιστούν τις πλέον προφανείς από αυτές τις αξίες.
- Οι κατάλογοι με τις οικουμενικές αξίες εμπεριέχουν ακόμη τις αξίες που ανέφερε ο Πλάτων· ωστόσο, συμπεριλαμβάνονται και άλλες με σημαντική θέση, όπως η συμπόνια.
- Τα πολιτικά συστήματα, οι θρησκείες, η οικογένεια, το γεω-κοινωνικό περιβάλλον, όλα παίζουν ρόλο στη συγκρότηση αξιών. Οι αξίες μπορούν να γίνουν αντιληπτές σε πολιτικούς λόγους, σε εκδηλώσεις της κοινωνίας των πολιτών, σε διαφορετικά μέσα μαζικής ενημέρωσης, σε θρησκευτικές αντιλήψεις, στην οικογένεια και σε κοινωνικές πεποιθήσεις και περιβάλλοντα, στους χώρους εργασίας, στα σχολικά εγχειρίδια.